De extra tijd voor de Gecombineerde Opgave heeft te maken met de complexiteit van de voorwaarden in het nieuwe Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB) dat in 1 januari 2023 in werking is getreden. Het GLB was oorspronkelijk bedoeld voor de landbouw, maar ook kleine sectoren zoals de boomkwekerij komen in aanmerking voor subsidies.

In de praktijk wordt het GLB als ingewikkeld ervaren. Dat komt bijvoorbeeld door het gebruik van termen die ook in de nieuwe mestwetgeving staan, maar verschillende betekenissen kunnen hebben. We zetten de belangrijkste zaken voor de boomkwekerij op een rijtje, met input van John Bal (ZLTO/Arvalis) die ondernemers in onze sector helpt met het GLB.

Bufferstroken en niet-productief

Voor het GLB en de mestwetgeving is het vanaf 2023 verplicht om bufferstroken langs alle waterlopen te hebben. Een bufferstrook (waarop geen bemesting of gewasbescherming is toegestaan) is 3 meter breed langs watervoerende sloten en betreft maximaal 4% van een perceel. Komt het areaal bufferstroken boven deze 4%, dan mag dit afgeschaald worden naar 1 meter; lees hier ons eerdere bericht over de regels voor bufferstroken en uitzonderingen.

Voor de basispremie in het GLB (ook wel conditionaliteit genoemd) is het verplicht om 4% van bouwland niet-productief te laten. Dit percentage is niet hetzelfde als de 4% bij een bufferstrook. De verplichting geldt ook alleen voor bouwland, maar niet voor ‘blijvende teelten’: hiermee worden in het GLB de boomkwekerij, fruitteelt en aspergeteelt bedoeld. Ook pioenrozen, bloemen van vaste planten, 1-jarige en 2-jarige zaaibloemen zijn blijvende teelten.

Daarnaast staan in het GLB ‘meerjarige teelten’ benoemd: hiermee worden twee- en driejarige kruidachtige gewassen bedoeld, dus geen houtige gewassen zoals in de boomkwekerij. Miscanthus giganteus is in het GLB nu trouwens nog bestempeld als ‘meerjarige teelt’, maar het lijkt logisch als dit vezelgewas ook onder de ‘blijvende teelten’ komt te vallen en niet onder bouwland met de verplichting 4% niet-productief. Omdat de wortelstokken van Miscanthus tot 20 jaar in productie blijven.

Landschapselementen (nog) niet nodig, teken die wel in

Blijvende teelten zijn dus vrijgesteld van de verplichting 4%-niet-productief. Dat betekent dat landschapselementen die in het GLB opgegeven mogen worden als niet-productief bouwland, niet nodig zijn voor boomkwekers om te voldoen aan de basispremie. Wel tellen landschapselementen mee in het totale areaal; hierover wordt ook de basispremie uitbetaald. Landschapselementen zijn bijvoorbeeld een heg, haag of struweel met inheemse struiken.

Focus daarom nu niet teveel op landschapselementen voor de eco-regeling. De eco-regeling van het GLB (ingevoerd per 2023) is in eerste instantie bedoeld voor de akkerbouw en veehouderij; het kan boeren een extra premie opleveren bovenop de basispremie. Met de eco-regeling worden vijf doelen verbeterd: biodiversiteit, bodem en lucht, klimaat, landschap, en water. Hiervoor zijn doelgerichte eco-activiteiten nodig, zoals de aanleg van een bufferstrook met kruiden.

Voor boomkwekers is het dit jaar vrijwel onmogelijk om mee te doen aan de eco-regeling. Er zijn namelijk nauwelijks eco-activiteiten waarmee u voldoende punten kunt scoren. Zo moet voor het behalen van het doel ‘klimaat’ op zandgrond, al minimaal 37,5% van het totale areaal in een eco-activiteit met het hoogste aantal punten vallen, zoals rustgewassen, vezelgewassen of langjarig grasland. Kortom, activiteiten die niet gecombineerd worden met boomteelt.

Precisielandbouw en niet-ploegen

Het lijkt dan logisch dat ook boomkwekers met zulke eco-activiteiten kunnen scoren, maar dit moet voor de sector specifiek ingericht worden in het GLB. LTO Bomen zet zich hiervoor in bij de overheid. Voor 2023 lukt die inrichting helaas niet meer, maar mogelijk wel vanaf 2024.

Voor 2024 wordt het GLB ook nog ingericht met twee andere activiteiten waarmee punten zijn te behalen: precisielandbouw en niet-kerende grondbewerking. Bij precisielandbouw moet u dan aantonen dat u de bemesting en gewasbescherming aan de hand van gps-gegevens, bodemdata en taakkaarten uitvoert. Niet-kerende grondbewerking is nog niet gedefinieerd in het GLB, maar het betreft in elk geval niet-standaard-ploegen. Maatwerk per sector (ook voor een kleine sector zoals de boomkwekerij) lijkt pas vanaf 2025 mogelijk.

Rustgewassen en groene braak

LTO Bomen zet zich momenteel ook nog in om onze ‘blijvende teelten’ ook op de GLB-lijst van ‘rustgewassen’ te krijgen. Hierop staan met name graansoorten en bijvoorbeeld Engels en Italiaans raaigras als graszaadteelt. Vanuit de mestwetgeving is er ook een lijst van ‘rustgewassen’, maar deze is veel uitgebreider. Op deze lijst staan bijvoorbeeld ook Tagetes, Miscanthus, pioenroos en bloembollengewassen.

U kunt nu al punten scoren met afrikaantjes, want Tagetes erecta en Tagetes patula staan specifiek op de GLB-gewaslijst van ‘groene braak’. Hierop staan verder ‘agrarisch natuurmengsel’, ‘drachtplanten’, ‘rand, liggend op bouwland en direct grenzend aan bos’ en raketblad. Download hier alle gewascodes en gewassen eco-activiteiten.

Toeslagen en tips

De basispremie bedraagt momenteel €220 per hectare; dit kunt u sowieso ontvangen in de boomkwekerij. Voor de eerste 40 ha kunt u nog extra €54 per hectare krijgen. Meedoen aan de eco-regeling kan daarnaast nog extra opleveren, maar de meeste bedrijven in de boomkwekerij kunnen hiervoor nog niet in aanmerking komen.

Het GLB kan u mogelijk vanaf 2024 dus meer bieden, bijvoorbeeld in de laanboomteelt met grasbanen tussen de rijen. Dit kunt u echter nu alvast voorbereiden:

• Geef in Mijn Percelen elk perceel een duidelijke naam, zodat u overzicht houdt en het systeem koppelingen kan maken met activiteiten voor subsidie;
• Voeg aan Mijn Percelende aanwezige landschapselementen toe;
• Zet ook sloten per perceel erbij;
• Is het waterschap eigenaar van een sloot, dan moet u het waterschap eerst wel toestemming vragen om die sloot te mogen opvoeren als eco-activiteit. Vooralsnog is dit echter alleen in Zeeland mogelijk.

Vragen? Neem contact op met adviseur John Bal: john.bal@spam-protectarvaliszbg.nl, of met beleidsspecialist Anneke van Dijk: avdijk@spam-protectlto.nl.

Arno Engels