Foto CLM: Met wafelrol-elementen op een machine zijn ondiepe putjes in de paden gemaakt, zodat water beter kan infiltreren in de bodem.

CLM en Delphy voeren meerjarige afspoelingsproeven uit op landbouwpercelen in Flevoland, Drenthe en Groningen: onder andere op lichte zavel en op zware zavel/klei. Tot nu toe blijkt de hoeveelheid afspoeling sterk te verschillen per grondsoort: van slechts 50 liter/ha tot liefst 10.000 liter/ha. Ook binnen het perceel kan de hoeveelheid sterk verschillen. De bodem hoeft niet eerst verzadigd te zijn voordat afspoeling plaatsvindt.

In de afspoeling zijn ook restanten van herbiciden, insecticiden en fungiciden gemeten. Die kunnen ook deels aan bodemdeeltjes zijn gebonden, en ook persistentie speelt een rol (dit is de mate en snelheid waarin een middel afbreekt). De gevonden werkzame stoffen komen overeen met gegevens uit de Bestrijdingsmiddelenatlas. De hoeveelheid afgespoeld middel is vergeleken met emissie via drift. Hoewel het lastig is om de totale hoeveelheid afgespoelde werkzame stof gedurende een jaar te kwantificeren, is deze emissieroute in bepaalde gevallen groter dan de drift.

Wafelrol, woelpoot en infiltratiegreppels

CLM en Delphy hebben op de proefpercelen praktische maatregelen genomen om de afspoeling te verminderen. Er is bijvoorbeeld een wafelrol ingezet die ondiepe putjes maakt in de paden, een reliëf zodat water beter kan infiltreren in de bodem. Daarnaast is een woelpoot ingezet om paden los te trekken, maar die verbetert niet altijd de infiltratie: de grond kan na de behandeling juist ook instorten. Ook infiltratiegreppels kunnen de afspoeling verminderen, maar die mag je niet zomaar graven en laten uitmonden op een sloot. Eerst is overleg noodzakelijk met het waterschap.

Een goede bodemkwaliteit zorgt algemeen voor een goede infiltratie van regenwater (en ook beregeningswater) onder normale omstandigheden. Bij een stortbui neemt de kans op afspoeling echter toe. Het is nog niet bekend hoeveel afspoeling is te voorkomen met een bepaalde breedte en hoogte van een akkerrand of bufferstrook.

Expertteam Emissie

CLM deelde en besprak de resultaten afgelopen week met het landelijke expertteam Emissie, dat onderdeel is van het LTO-programma ‘Weerbaarheid in de praktijk’ (download hier beknopt overzicht). In het expertteam wisselen experts uit verschillende land- en tuinbouwsectoren (waaronder boomkwekerij) kennis en ervaring uit over emissiebeperking.

Perceelsafspoeling is een van de mogelijke emissie-routes. Daarnaast kan er erfemissie optreden, emissie via de drainage, en via drift tijdens het uitvoeren van gewasbescherming. Het expertteam brengt begin 2025 een brochure uit met praktische tips & tricks en ervaringen uit verschillende teelten en pilots, gericht op emissiebeperking.

Arno Engels